İsmin Halleri

İsmin aldığı hal ekleri isme belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma gibi anlamlar yükler.
Hal ekleri 5 ana grupta incelenir. Bunlar; ismin yalın hali, - i hali, - e hali, - de hali ve
- den halidir.

1. İsmin Yalın Hali:
İsim, hal eki almamıştır. Yalın isimler; çoğul eki, tamlama eki ya da iyelik eki alabilirler; gelen bu ekler ismin yalınlığını  bozmaz.
Yalın haldeki isimler, cümle içerisinide özne ya da nesne olabilirler.

Ör:ben, sen, o, biz, siz, onlar
Ör: Otobüs az önce hareket etti.
       Y.H (Özne)

2. - i hali (Belirtme Hali)
Sözcüklerin -i, -ı, -u eki almış halidir.Bu ekleri alan isimler yükleme sorulan kimi, neyi ve nereyi sorularını yanıtlarlar. Cümle içinde belirtili nesne görevindedirler.

Ör: beni, seni, onu, bizi, sizi, onları
Ör: Resim çizmeyi  çok seviyor.
                  - i hali

Dikkat!
İsmin -i hali ile III.tekil iyelik eki farklıdır. Yüklem  kimi, neyi, nereyi sorularını yanıtlıyorsa -i eki hal ekidir. Ancak -i eki almış sözcüğün önüne onun, onların gibi tamlayan ekleri getirilebiliyorsa - i eki iyelik ekidir.

Ör:
Kitabı başka yerden aldım.
- i hali

Kitabı mavi kapaklıydı.
3. tekil şahıs

3. Yönelme Hali ( - e hali)
İsim  - e ya da -a eki alır. Cümle içinde dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olarak bulunurlar. Eylemin yöneldiği yeri gösterir. Yükleme sorulan  "neye, nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, nasıl, ne zaman, ne kadar,niçin(niye,neden)" sorularını yanıtlarlar.

Ör: bana, sana, ona, bize, size, onlara
Ör:Sınıfa kitaplarını almaya çıktı.
     - e hali                 - e hali
     (Dolaylı T.)         (Zarf T.)

4. Kalma, bulunma Durumu ( - de hali)
İsimlere gelen -de hali o isme bulunma, kalma, içinde olma anlamını katar. Kalma durumundaki adlar cümlede dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olurlar.

Ör: bende, sende, onda, bizde, sizde, onlarda
Ör: Kapıda telaşlı bir kalabalık vardı.
       - de hali
       (Dolaylı T.)
Ör:Çalışmaya yirmi beş yaşında başladım.
                       - de hali ( Zarf T.)

5. Ayrılma Hali ( -den hali)
İsmin aldığı -den eki o isme ayrılma, çıkma ya da uzaklaşma anlamı katar. Cümle içinde dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olarak bulunurlar.

Ör: benden, senden, ondan, bizden, sizden, onlardan
Ör: Kalabalıktan hızla uzaklaştı.
      - den hali ( Dolaylı T.)
     
                      
 

AD (İSİM) Tanımı ve AD Türleri

AD(İSİM)
Canlı ve cansız varlıkları, duyguları, durumları tanıtmaya,anlatmaya ve açıklamaya yarayan sözcüklere ad (isim) denir.

AD TÜRLERİ

I.  Varlıklara Verilişine Göre Adlar

1. Özel Adlar
Sadece tek bir varlığı ifade eden isimlere özel isim denir.

Özel İsimlerin Kullanım Yerleri
a. Ad ve/veya Soyad
Ör: Pakize Hanım, Behzat Bey, Adem Kocabıyık vb.
b. Hayvanlara verilen özel adlar
Ör: Boncuk, Sarıkız, Kocabaş vb.
c. Coğrafi yer yüzü şekilleri
Ör: Süphan Dağı, Ege Denizi, Konya Ovası vb.
d. Semt, Mahalle, Cadde, Sokak, Apartman Adları
Ör: Kazım Dirik Mahallesi, Atatürk Caddesi, Karayağız Apartmanı, Gül Sokak
e. Kıta, Ülke, Bölge, İl, İlçe, Köy ve Mezra Adları
Ör: Asya Kıtası, Türkiye, İstanbul, Çerkezköy, Kadıköy
f. Dil, Din,Irk Adları
Ör: Türkçe, İslamiyet, İngiliz vb.
g. Kitap, Dergi, Gazete Adları
Ör: Atatürk'ün Nutku, Varlık Dergisi, Hürriyet Gazetesi vb.
h. Kurum ve Kuruluş Adları
Ör: Ege Üniversitesi, Türk Tarik Kurumu, Turizm ve Kültür Bakanlığı vb.
ı.Ticari Kuruluş ve İşletme  Adları
Ör: Karabaş Ticaret Limited Şirketi, Hızlıca  Anonim Şirketi,Kervan Et Lokantası vb.
i. Dernek,Vakıf ve Birlik Adları
Ör: Türkiye Acil Tıp Derneği, TEMA Vakfı, Ticaret Odaları Birliği
j. Şahıs Ünvanları
Ör: Doktor Yakup Bey, Ayşe Teyze, Şoför Kamil, Behçet Usta vb.
k. Yazı ve Konu Başlıkları
Ör: Gelişen Teknoloji, Eğitim Bilimleri vb.

2. Tür Adları
Aynı türden varlıkları ifade eden adlara tür adları denir. Ör: köy, kedi, göz, insan, lisan...vb.

II. Varlıkların Oluşuna Göre Adlar

1. Somut Adlar: Beş duyumuz aracılığı ile algılayabildiğimiz varlıklara somut ad denir. Ör: hava, rüzgar, ışık, yaprak, cam vb.
2. Soyut Adlar: Beş duyumuz aracılığı ile algılayamadığımız ancak var olduklarına düşünce yolu ile ulşaştığımız varlıklara soyut ad denir. Ör: sevgi, mutluluk, endişe, kaygı, hürriyet ...vb
3. Fiil Adları: Eylemlerin kök ve gövdelerinden - iş, -me, -mek ekleri eklenerek türetilen adlara fiil (eylem) adları denir. Ör: gezmek, koşma, kalış vb.

III. Varlıkların Niceliğine Göre Adlar

1. Tekil Adlar: Aynı türden tek bir varlığı ifade eden adlara tekil ad denir. Ör: kedi, kapı, masa vb.
2. Çoğul Adlar: Birden çok miktarda olup aynı türden  varlıkları ifade eden adlara çoğul ad denir. Ad (-ler, -lar) ekleri alarak çoğul anlamı kazanır. Ör: Kediler, kapılar, masalar vb.
3. Topluluk Adları: Tekil oldukları halde bir topluluğu, sınıfı anlatan adlara topluluk adı denir. Ör: Ordu, sürü, kıta, bölük, kurultay, meclis vb.

Sözcüğün Yapısı

Türkçede sözcük türleri iki temel grupta toplanır.

I. Adlar
II. Fiiller

Adlar kendi aralarında 7 grupta toplanır.

1. Ad (İsim)
2. Zamir (Adıl)
3. Sıfat (Önad)
4. Edat (İlgeç)
5. Zarf (Belirteç)
6. Bağlaç
7. Ünlem