7 Ekim 2010 Perşembe

İsmin Halleri

İsmin aldığı hal ekleri isme belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma gibi anlamlar yükler.
Hal ekleri 5 ana grupta incelenir. Bunlar; ismin yalın hali, - i hali, - e hali, - de hali ve
- den halidir.

1. İsmin Yalın Hali:
İsim, hal eki almamıştır. Yalın isimler; çoğul eki, tamlama eki ya da iyelik eki alabilirler; gelen bu ekler ismin yalınlığını  bozmaz.
Yalın haldeki isimler, cümle içerisinide özne ya da nesne olabilirler.

Ör:ben, sen, o, biz, siz, onlar
Ör: Otobüs az önce hareket etti.
       Y.H (Özne)

2. - i hali (Belirtme Hali)
Sözcüklerin -i, -ı, -u eki almış halidir.Bu ekleri alan isimler yükleme sorulan kimi, neyi ve nereyi sorularını yanıtlarlar. Cümle içinde belirtili nesne görevindedirler.

Ör: beni, seni, onu, bizi, sizi, onları
Ör: Resim çizmeyi  çok seviyor.
                  - i hali

Dikkat!
İsmin -i hali ile III.tekil iyelik eki farklıdır. Yüklem  kimi, neyi, nereyi sorularını yanıtlıyorsa -i eki hal ekidir. Ancak -i eki almış sözcüğün önüne onun, onların gibi tamlayan ekleri getirilebiliyorsa - i eki iyelik ekidir.

Ör:
Kitabı başka yerden aldım.
- i hali

Kitabı mavi kapaklıydı.
3. tekil şahıs

3. Yönelme Hali ( - e hali)
İsim  - e ya da -a eki alır. Cümle içinde dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olarak bulunurlar. Eylemin yöneldiği yeri gösterir. Yükleme sorulan  "neye, nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, nasıl, ne zaman, ne kadar,niçin(niye,neden)" sorularını yanıtlarlar.

Ör: bana, sana, ona, bize, size, onlara
Ör:Sınıfa kitaplarını almaya çıktı.
     - e hali                 - e hali
     (Dolaylı T.)         (Zarf T.)

4. Kalma, bulunma Durumu ( - de hali)
İsimlere gelen -de hali o isme bulunma, kalma, içinde olma anlamını katar. Kalma durumundaki adlar cümlede dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olurlar.

Ör: bende, sende, onda, bizde, sizde, onlarda
Ör: Kapıda telaşlı bir kalabalık vardı.
       - de hali
       (Dolaylı T.)
Ör:Çalışmaya yirmi beş yaşında başladım.
                       - de hali ( Zarf T.)

5. Ayrılma Hali ( -den hali)
İsmin aldığı -den eki o isme ayrılma, çıkma ya da uzaklaşma anlamı katar. Cümle içinde dolaylı tümleç ya da zarf tümleci olarak bulunurlar.

Ör: benden, senden, ondan, bizden, sizden, onlardan
Ör: Kalabalıktan hızla uzaklaştı.
      - den hali ( Dolaylı T.)
     
                      
 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder